dinsdag 19 augustus 2008

afscheid

Vorige week besefte ik plots, oeps dit is al men laatste woensdag in Burkina Faso en vrijdag was het al de laatste dag workshop bij radio Jeunesse.
Tijd voor afscheid dus...
Men laatste weekend breng ik in Bobo door. Cyrille, Ben en London komen dag zeggen. Marie en Delphine maken lekkere afscheidscadeautjes...
Op de grand marché nog op zoek naar laatste spullen en met de hulp van Pascal en Karim koop ik paar cadeautjes voor Burkinabé-vrienden.
's Avonds laatste optreden van Yerelon en nog lekker lang gaan dansen. Maar dan moet ik echt gaan... lastig! 't Is wat bewolkt maar mijn zonnebril is toch handig om traantjes te camoufleren. Gelukkig is er altijd de lach van Africa!
De laatste avond breng ik in Ouaga door. Ik nodig iedereen uit voor een glas op het terras voor de radio. Maar om al wat te wennen aan de Belgische weersomstandigheden, regent het speciaal voor mij. Met het hele gezelschap naar binnen dus.
Yves en Yvette willen mij nog niet uitzwaaien en terecht, 's avonds eten we nog samen en zal ik ook mijn laatste nacht doorbrengen bij hen thuis in Pissy. Voor de radiocollega's is het wel bye bye.
Straks moet ik dus het vliegtuig op en ik kijk echt uit om familie, vrienden terug te zien en 'k heb ook goesting om er op Flagey terug in te vliegen. Maar ik ben zeker dat ik de vrienden hier, de ambiance, het weer, de hele ervaring snel zal missen. Tene en Princesse zijn er dan ook van overtuigd dat het afscheid een 'tot ziens' is.

maandag 11 augustus 2008

communicatie

Frans, Mooré, Dioula, Gurunsi,... er wordt hier in allerlei talen door elkaar gecommuniceerd. En heel wat Burkinabés schakelen vlotjes van de ene naar de andere over. Ik doe men best en kan al een beetje goeiedag enzo zeggen. Maar het is voor mij ook een kwestie van op een andere manier leren babbelen en communiceren. Laat me zeggen op een ander tempo en via allerlei beleefdheidsregels, dat is voor mij 'de uitdaging' tijdens de radio-stage.
Sinds maandag 4 augustus ben ik elke dag bij Radio Jeunesse. Daar volgen bijna vijftien jongeren een radiostage tijdens de schoolvakantie en twee weken krijgen ze mij als 'Belgische experte' hih. Maar ik kan je verzekeren dat het niet evident is om met zoveel tegelijk radiootje te spelen... Petit à petit leren ze bij en af en toe werkt het materiaal van de eerste keer of hebben we wat studiotijd! Motivatie krijg je wel door de jongeren die meedoen want die zijn bijzonder leergierig én geduldig.
Voor een reportage of programma kiezen ze meestal een serieus onderwerp dat ze heel grondig voorbereiden. 't Gaat misschien af en toe wat traag of de vellen papier die ze volschrijven lijken misschien nogal veel, maar het is voor mij weer even beseffen dat het hier verre van evident is om op een computer te werken en zomaar tot alle nieuws- en informatiebronnen toegang te hebben.
4 augustus was de revolutie in Burkina Faso 25 jaar geleden en 5 augustus is het nationale feestdag (onafhankelijkheid 5/8/1960). Ik had hen de opdracht gegeven daarover een radioprogramma te maken. Niet meteen een bijzonder 'sexy' onderwerp, maar ik was onder de indruk van hun kennis en aanpak. Debatteren kan hier uren duren en iedereen geeft graag z'n mening, ook op de radio!
Andere vorm van communicatie is 'forumtheater'. Mijn vriendin Fatou is actrice bij een Ouagalaise theatergezelschap dat stukken maakt over aidspreventie of tuberculose of emancipatie van de vrouw etc.
Elk jaar krijgt hun theatergroep bezoek van enkele Waalse acteurs. Samen maken ze een toneelstuk dat ze in Ouaga maar ook in een paar dorpen rond de hoofdstad spelen. Dit jaar ging het over "de voor- en nadelen van humanitaire projecten uit het Noorden". Misschien vreemd onderwerp voor een toneel maar wel iets dat me persoonlijk aansprak! Fantastisch om te zien hoe zelfrelativering bijzonder goed werkt, voor wit én zwart. Het opzet van forumtheater is dat er na het toneelstuk een debat met het publiek is en dat het publiek kan sugereren hoe bepaalde situaties beter aangepakt kunnen worden. Geanimeerde discussies onstaan, heel boeiend om daar middenin te zitten.

woensdag 30 juli 2008

wolken en sterren

De lucht is hier zo schoon. Fel blauw zonder één vliegtuigspoor of oranjegeel met een rode ondergaande zon of pikzwart met een volle maan.
Donzige wolken waren het decor voor een trouwstoet. Heel grappig, ik werd uitgenodigd op een trouwfeest maar kende de bruid noch de bruidegom. Er was heel veel volk in het gemeentehuis en de kerk waardoor ik vermoed dat er nog veel mensen 'via via' op het feest waren. De misviering was geanimeerd met muziek en spontane rondedansjes door de kerk en een Latijns-Amerikaanse missiepater die bijzonder gevat en grappig preekte.
Eén van men favoriete plekken in Burkina is het Lac de Tengrela bij Banfora. Een groot meer waarin nijlpaarden leven. In de vooravond kan je hen het best observeren vanuit een klein roeibootje. De kleuren zijn zalig en de geluiden als een Hippo bovenkomt zijn, ook al is zo'n beest nogal gevaarlijk, rustgevend. De groep Belgische toeristen van Kris Kras dus mee in een bootje, de ene al meer op zijn gemak dan de andere. 'k Heb Miek en haar groep de afgelopen dagen vergezeld in Bobo, op de markt, in de vieux quartier, op restaurant... Pascal was de echte gids maar ik vond het natuurlijk plezant om ook een beetje gids te spelen en goed veel Nederlands te babbelen.
De Belgen zijn ondertussen op reis naar Mali maar "la troupe" Yerelon d'Afrique gaf een schitterend afscheidsoptreden voor hen. Traditionele West-Afrikaanse muziek met oa djembé, doumdoum en balafon. Ritmisch feestje voor een bar onder de sterrenhemel.

dinsdag 22 juli 2008

op reis in mali

'k Heb er net meer dan 24 uur over gedaan om vanuit Mali in Burkina Faso te geraken. Gisteren was ik nog in Djenne en ik had al een busticket gekocht voor een rechtstreekse bus naar Bobo, maar na 6 uur wachten op het kruispunt waar de bus me zou oppikken, besefte ik dat het weggesmeten geld was en dat ik maar beter een alternatief zocht. Dat werd een lange nacht in een oude schoolbus die maximum 50 km per uur reed. Dan midden in de nacht wachten op een busje waarmee ik snel aan de grens van Burkina geraakte. En dan denk je dat het vlot gaat want op twee uurtjes kan je in Bobo zijn, maar helaas pindakaas: platte band!
In Mali zijn er veel meer douane en politiecontroles, dat maakt het traject langer, onderweg worden ook veel mensen opgepikt én de bussen vertrekken met veel meer vertraging dan in Burkina. Niet panikeren, een grote dosis geduld, een mp3-speler vol muziekjes én vooral het schone malinese landschap hebben me door de lange ritten geholpen.
Voila, dat moest even van men hart en dat was ook meteen het enige negatieve van mijn vakantie in Mali want het was geweldig!! Ik heb massa's foto's getrokken in dit kleurrijke, schone Afrikaanse land, hier dus een paar vakantiekiekjes.
Sokura, da's in Bamako het huis van Freija en Tidjane uit Antwerpen. Mooi vakantiehuis met kamers en ontbijt, om rustig boekjes te lezen in het groen en een wandelingetje te maken naar de Niger op het einde van de straat.
Als je door de wijk Faso Kanu wandelt, is het zalig rustig, staan er mega villa's en zijn er roeiboten die op de Niger dobberen. Niets doet vermoeden dat na een rit van tien minuten met de sotrama (de taxibusjes in Bamako) je in één grote markt belandt. Het hart van de malinese hoofdstad. Het is overal superdruk, je vindt echt alles op de markt, de boutiques zijn een pak groter dan in Burkina en de prijzen ook een stuk hoger. Een groot deel is een artisanaatmarkt waar je de kunstenaars hun lederen sandalen, zilveren juwelen, kleurige kleren of houten beelden ziet maken.
Bamako is een wir war van grote lanen en kleine modderstraatjes, van gamele taxibusjes en decadente hummers, van dure restaurants en groezellige eettentjes. Om dat allemaal te ontdekken ben ik op stap geweest met Boss die in Bamako woont en weet waar je een goeie pint kan drinken in dit grotendeels moslimland. Amadou en Mariam, Tiken Yah Fakoly, Toumani Diabate of Salif Keita zijn maar een paar van de artiesten die in Bamako wonen. Le Hogon is een bar met "orkest" waar ook Toumani dikwijls meespeelt. Dat hebben alle toeristen begrepen, dus 't is er zowat een Europees onderonsje maar wel met swingende Malinese muziek. Na de echte hoofdstad een lange busrit naar Mopti, zowat de toeristische hoofdstad en uitvalsbasis, een havenstad én 'het Venetië van Mali".
Geen grote containerschepen in Mopti maar pinasses en pirogues, een soort kano's met of zonder motor. In deze stad stromen de Bani en Niger samen en leven veel mensen op en rond het water en staat natuurlijk vooral vis op het menu.
Op de markt van Mopti wordt de vis vers, seché of fumé verkocht, heel veel kleine vissen en af en toe eens een grote dikke capitaine. Tussen al die vis wandelen vrouwen en kinderen in heel veel kleuren.
Zowat 90% van de Malinezen is moslim. Op straat zie je vaak kinderen op een houten plank schrijven, zij volgen de koranschool. Maar veel mensen geloven ook in een soort geesten en in de voorouders, dat is onder andere te merken aan de maskers die allemaal een andere functie of betekenis hebben.
Na het slenteren in Mopti was het tijd voor avontuur: le Pays Dogon. Een 200km lange 'falaise', een rotswand waar het Dogonvolk onder, in en op woont.
Prachtige natuurlandschappen, vriendelijke mensen, warme temperaturen en een beetje sport waren de ingrediënten voor een trektocht van vier dagen en drie nachten over rotsen en door velden. Handig als je stapschoenen hebt en genoeg mineraalwater. Alle respect dus voor de vrouwen die dit traject dagelijks blootvoets doen met kilo's op hun hoofd en een baby op hun rug. Bagage op men hoofd dragen dat kan ik nog niet en een baby heb ik nog niet, maar het ideale alternatief is je bagage als een baby op je rug binden, handig!
Drissa was de gids in Pays Dogon, hij kent alle wegen, de mensen, de chefs de villages, de geschiedenis én de schoonste slaapplekken. Meestal op het dak van 'een campement' onder het muskietennet met zicht op de falaise.
Elke dag bezoek je één of twee dorpen waar de tradities telkens iets anders zijn. Blijkbaar woont er wel in zowat elk dorp een jager, één keer kregen we tijdens de tocht het gezelschap van een jager en in een ander dorp woont "Lion" die tientallen jachttrofeeën bewaard en graag zijn geweer laat knallen. Hij is trouwens ook een van de mensen die aan "w@ is d@t' meegewerkt heeft.
Onderweg kom je uiteraard andere toeristen tegen en ik heb lekker veel Nederlands gesproken. Ook met een groep Belgen van reisorganisatie 'Koning Aap' en dankzij hen heb ik mee genoten van de maskerdansen van de Dogon.


Na een paar warme dagen in de Dogon, ging de reis door de gietende regen verder naar Djenne. In deze stad, op een eiland in de rivier Bani, staat de grootste lemen moskee van West Afrika. De hele stad is opgebouwd uit lemen huizen en na hevige regen begeven sommige huizen het en is het letterlijk door de straatjes glijden.
Verbazingwekkend hoe in die grote modderpoel plots proper gewassen en opgeblonken mensen zonder een spatje modder op hun kleren, feest vieren. "le dimanche à Bamako est le jour de mariage" wel ook in Djenne want overal klonk traditionele muziek en er waren zeker drie trouwfeesten.
Maandag is het marktdag in Djenne. Op het zandplein voor de grote moskee worden tenten opgetrokken en waren uitgestald. De hele dag is het een komen en gaan van kopers en verkopers en van toeristen die dit spektakel willen meemaken.
De grote moskee mag je normaal enkel als moslim bezoeken, maar tegen betaling worden toeristen toch toegelaten. Ik was echt nieuwsgierig naar de binnenkant van dit monument dus heb ik (veel te veel) betaald, ik had meer 'tirlantijntjes' verwacht maar het blijft indrukwekkend hoe dit gebouw helemaal uit leem al jaren stand houdt.
Ik ben nu terug in mijn geliefde Burkina Faso waar ik op reisritme blijf leven. Straks komt er een groep Belgen aan in Bobo met wie ik op stap ga, voor ik terug naar de radio in Ouaga keer.

dinsdag 8 juli 2008

indrukken

Ik ben nu ongeveer in de helft van mijn reis en 'k heb het hier nog altijd perfect naar men zin. Maar ik hoef je niet te vertellen dat het in Burkina Faso niet al rozegeur en maneschijn is. Een paar dingen die de Burkinabés en ook mij hier bezig houden.

"L'échangeur"
Sinds ik hier eind mei aankwam zijn er twee gespreksonderwerpen 'top of mind': la vie chère en l'échangeur. Voedsel- en olieprijzen schieten de hoogte in, dat voelt zowat iedereen in z'n portemonnaie ook in België dus daar kan je je wel wat bij voorstellen. Maar l'échangeur is talk of the town in Ouagadougou.
In de hoofdstad worden op dit moment een zestal 'verkeerswisselaars' gebouwd. Bedoeling is om het vele auto-, brommer- en fietsverkeer vlotter door de stad te loodsen. Maar door de werkzaamheden worden wijken afgesloten en moeten die honderdduizenden mensen via omleidingen op hun bestemming geraken... chaos!
De voorbije week heb ik elke dag Ouagadougou doorkruist om van de wijk Pissy naar Karpala te gaan, zo'n 15km. Daar is "radio des écoles" en daar heb ik samen met vijf jongeren aan een radioprogramma gewerkt. Het was de eerste week dat er één échangeur open ging. Heel grappig om iedereen nieuwsgierig op die semi-autostrade te zien rijden of stappen. En helemaal hilarisch werd het toen een vrachtwagen geblokkeerd zat onder de gloednieuwe brug. De lading was te hoog en schuurde langs de onderkant van de brug...
Deze nieuwe verkeersinfrastructuur is een hele hap uit het overheidsbudget en roept hier bijzonder veel vragen op. Vooral omdat de eerste échangeur op de weg naar het presidentieel paleis ligt én omdat de meeste straten stoffige zandwegen vol putten zijn:
De seizoenen zijn hier ook aan het veranderen. Het regent nu al veel, een beetje zoals het in augustus zou moeten zijn. En in april, mei heeft het amper geregend. Regen, c'est du bonheur, maar 't is ook miserie voor iedereen die zich moet verplaatsen want de zandwegen worden modderpaden. Daarom valt tijdens de regen het leven zo goed als stil. De verkopers beschermen hun gerief met plastiek en iedereen zoekt onderdak.

droit libre
Afgelopen week vond in Ouaga het filmfestival 'Ciné droit libre' plaats. Hier werd ongegeneerd over vrije meningsuiting en over persvrijheid gedebatteerd. Maar da's geen evidentie! Dat heb ik tijdens de radioworkshop ook mogen ondervinden. Een journalist kan hier niet kritisch werken, da's duidelijk.
Off air, onder vrienden, op café, op straat wordt er gebabbeld en geeft iedereen zijn mening. Maar on air kan dat niet. Protest wordt niet geduld, zo is bijvoorbeeld de universiteitscampus gesloten. Duizenden studenten weten niet hoe hun academiejaar zal aflopen... 't Lijkt hier vaak op dweilen met de kraan open, 'k hoop dan ook dat alle moedige stemmen, alle knappe initiatieven energie vinden om hun werk verder te blijven doen!

Ik vertrek morgen naar Mali, binnekort dus mijn indrukken van bij de buren.